Psychosociale zorg bij IBD
Welke zorgverleners kunnen je helpen?
Er zijn verschillende zorgverleners die helpen bij psychosociale problemen vanwege jouw chronische darmziekte. Welke zorgverlener bij je past, hangt onder andere af van jouw voorkeur en van het soort en de ernst van jouw klachten.
Samen met je arts kan je bepalen wat voor jou het beste is. In de informatie-keuzehulp vind je meer informatie over verschillende zorgverleners en wanneer en hoe je bij hen terecht kunt. Hieronder staat specifiek voor IBD toegelicht welke zorgverleners er zijn.
MDL-arts, verpleegkundige, verpleegkundig specialist
Deze zorgverleners geven je voorlichting. Ze begeleiden je tijdens en na het ziektetraject en signaleren psychosociale klachten en psychische problemen. Je kunt met hen praten als je voor een consult komt of in het ziekenhuis ligt. Zij kunnen ook met jou meedenken over passende zorg in en buiten het ziekenhuis.
(Medisch) psycholoog
In steeds meer ziekenhuizen wordt de medisch psycholoog bij de behandeling van mensen met IBD betrokken. Dit gebeurt steeds vaker in een vroeg stadium van de ziekte. Het gesprek met de psycholoog gaat dan vooral over wat een chronische darmziekte met je doet. Hoe verwerk je dat en hoe leer je jouw ziekte accepteren? Samen met de psycholoog bekijk je welke klachten er zijn en de psycholoog kan jou tips en adviezen geven hoe je zo goed mogelijk met de situatie om kan gaan. Een psycholoog kan ook helpen op relationeel vlak. Je partner kan meekomen voor gesprekken. De medisch psycholoog werkt in het ziekenhuis en heeft daardoor direct contact met jouw MDL-arts. Daarnaast kan de medisch psycholoog - indien gewenst - mee naar een consult en kan zij jou begeleiden bij ingrijpende onderzoeken in het ziekenhuis.
Aan de slag met beperkende gedachten
Een aantal ziekenhuizen werkt met cognitieve gedragstherapie (CGT) voor IBD. Met cognitieve gedragstherapie ga je samen met de therapeut aan de slag om jouw beperkende gedachten en overtuigingen te onderzoeken en eventueel bij te stellen. Onderdeel van de voor IBD specifieke CGT is ook om het vermijdingsgedrag op te sporen, bijvoorbeeld als je niet meer naar buiten durft uit angst voor een diarree-aanval. Dan wordt bekeken hoe je toch naar buiten zou kunnen gaan.
Jouw huisarts of MDL-arts kan je naar een psycholoog buiten het ziekenhuis verwijzen. Het sociaal wijkteam in jouw buurt kan je ook naar een psycholoog verwijzen. Via www.1np kan je hulp in je eigen omgeving zoeken.
Als je last hebt van extreme chronische vermoeidheid kan je huisarts je verwijzen naar het Nederlands Kenniscentrum Chronische Vermoeidheid (NKCV). In dit behandelcentrum worden mensen behandeld met cognitieve gedragsterapie.
‘De medisch psycholoog leerde me beter om te gaan met mijn chronische vermoeidheid en dit te accepteren. Ik heb er wel 21 jaar op moeten wachten voor ik die hulp kreeg.’
Psychosociaal therapeut met kennis van IBD
Er zijn in Nederland ongeveer 30 psychosociaal therapeuten met specifieke kennis over chronische darmziektes zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa. Hierdoor weten zij tegen welke problemen, frustraties en onzekerheden jij mogelijk aanloopt. De therapeut helpt jou om balans te vinden tussen jouw ziekte en de manier waarop je jouw leven wilt leiden. De therapeut kan ook jouw naaste begeleiden bij het omgaan van de gevolgen van de ziekte. De begeleiding kan één-op één plaatsvinden maar ook telefonisch of via videocall. Er is geen verwijzing van de huisarts nodig.
De Landelijke Vereniging Psychosociaal Werkenden is tijdens kantooruren bereikbaar via: 075-6700 492 of per mail via:
‘De psychosociaal therapeut leert me om bij mezelf te blijven en lak te hebben aan mijn omgeving. Zo heb ik onlangs voor het eerst op mijn werk ‘nee’ gezegd. Dat was mijn beste werkdag ooit! Het komt mijn Crohn ten goede en geeft energie.’
Coach
De coach begeleidt je bij het leren omgaan met het hebben van je chronische darmziekte; met de onzekerheden van je ziekte, door aandacht te geven aan je angst en onzekerheden, maar ook door verder te kijken en praktische tips te geven. Er zijn ook ervaringsdeskundige coaches. Het kan prettig zijn om met iemand te spreken die vanuit eigen ervaring weet wat het is om te leven met IBD.
Naast het persoonlijke één-op-één coachgesprek biedt een coach vaak ook telefonische of online coaching.
Sociaal werker/maatschappelijk werker
De sociaal werker of maatschappelijk werker biedt begeleiding bij het verwerken van de gevolgen van jouw ziekte. Hij of zij helpt bij angst of verdriet, zorgen over thuis, werk en hoe het nu verder moet. Ga naar je huisarts of gemeente als je hulp of begeleiding wilt van een sociaal werker.
POH-GGZ (praktijkondersteuner huisarts – geestelijke gezondheidszorg)
De POH-GGZ werkt in de huisartsenpraktijk. Hij of zij helpt jou om een beter beeld van de klachten te krijgen en biedt begeleiding en behandeling. Bij ernstige of ingewikkelde psychische klachten verwijst de POH-GGZ je door naar een psycholoog of psychiater. Als je hulp of begeleiding wilt van een POH-GGZ kun je dit met jouw huisarts bespreken. Vaak heeft de POH-GGZ een netwerk van vrijgevestigde psychologen in jouw omgeving waar je terecht kunt.
Geestelijk verzorger
Een geestelijk verzorger, zoals een dominee, pastoor, pandit, kan je helpen als je te maken krijgt met ziekte.
Een geestelijk verzorger luistert en helpt bij het zoeken naar antwoorden. Bijvoorbeeld op vragen als: ‘Waarom overkomt mij dit?’ Of: ‘Hoe moet het verder?’ Zij kunnen je helpen met zingeving in de nieuw ontstane situatie.
Geestelijk verzorgers werken soms vanuit een overtuiging. Bijvoorbeeld het christelijke, islamitische of joodse geloof. Maar ook als je niet gelovig bent, kun je bij hen terecht. Geestelijk verzorgers werken in ziekenhuizen en andere zorginstellingen. Maar ook in jouw eigen omgeving. Daar werken zij vaak samen met huisartsen.
e-Health
Voor sommige mensen biedt e-health een uitkomst.
- Voor IBD is bijvoorbeeld Nori-health ontwikkeld. Dit is een leefstijlprogramma van 8 weken, begeleid door een digitale (chatbot) coach. Nori helpt je om ongezonde gewoonten te veranderen en mentaal sterker te worden, als uitbreiding op de medische zorg.
- Steeds meer ziekenhuizen ondersteunen mensen online met programma’s als IBDream en mijnIBDcoach. Met deze e-health toepassingen kunnen psychosociale klachten eerder opgespoord worden.
Andere zorgverleners
Er zijn nog meer zorgverleners die jou kunnen ondersteunen bij emotionele en sociale klachten: bijvoorbeeld de psychiater, bedrijfsarts of seksuoloog. Voor sommige mensen helpen andere methodes goed. Denk aan yoga, mindfulness, meditatie en acupunctuur.
Wat kost het?
De medisch maatschappelijk werkers en medisch psychologen zijn onderdeel van het behandelteam in het ziekenhuis. Jouw zorgverzekering vergoedt deze begeleiding vanuit de basisverzekering. De kosten voor een psychosociaal therapeut (aangesloten bij de LVPW) worden vrijwel altijd geheel of gedeeltelijk vanuit de aanvullende verzekering vergoed.
Andere zorg kost je misschien geld, maar mogelijk betaalt de zorgverzekeraar (een deel van) de kosten. Als je meer hierover wilt weten, kan jouw zorgverzekeraar antwoord geven op de volgende vragen:
- Welke zorg vergoedt de zorgverzekeraar?
- Aan welke voorwaarden moet je voldoen om de vergoeding te krijgen?
- Moet je het eerste deel van deze zorg via jouw eigen risico betalen?
Soms vergoedt een werkgever (een deel van) de kosten of krijg je via het Persoonsgebonden Budget (PGB) een vergoeding. Informeer hiernaar bij jouw werkgever of gemeente. Ook belastingaftrek kan tot de mogelijkheden behoren.