Informatie voor volwassen dialysepatiënten
Wat is het?
Dialyse heeft gevolgen voor jouw lichaam, maar ook voor je emoties en je relaties met anderen. Deze informatie gaat over emotionele en sociale problemen door dialyse. En over de hulp die je hiervoor kunt krijgen.
Emotionele klachten
Als je door dialyse veel last hebt van negatieve gevoelens of emoties, dan heb je emotionele klachten. Bij dialyse gaat het vaak om gevoelens van verlies: verlies van vrijheid of zelfstandigheid, of van vertrouwen in het eigen lichaam. Het kan ook verlies van tijd en energie zijn, waardoor je sommige hobby’s moet opgeven. Of financieel, omdat je niet meer kunt werken. Dit verlies kan verdriet of boosheid veroorzaken. Of je voelt je onzeker, somber of machteloos over de toekomst.
'Omdat ik er niet ziek uitzie, begrijpen zelfs mensen die mij goed kennen niet dat ik niet meer zo vrolijk en opgewekt ben als vroeger. Dat maakt me verdrietig en af en toe een beetje depressief.’
'Hoe gaat mijn leven er uit zien nu ik dialyseer, wat kan ik nog en wat niet? Hoe zit het met mijn werk? Komt er een donornier voor mij beschikbaar? Kortom: het grote onbekende.’
Sociale problemen
Daarnaast kan de dialyse gevolgen hebben voor de relaties met de mensen om je heen: je partner, kinderen, familie, vrienden of collega’s. De vermoeidheid of pijn kunnen ervoor zorgen dat je minder contact met anderen hebt en je je eenzaam voelt. Of je moet eraan wennen dat je partner of kind voor je zorgt. We noemen deze negatieve gevolgen sociale problemen.
'Als ik opsta heb ik vaak het gevoel alsof ik al een zware dag achter de rug heb. Ik ben allang blij dat ik nog kán werken, maar op mijn werk hebben ze er niet altijd begrip voor dat ik zo vaak en zo snel moe ben.’
‘Mijn partner heeft er best moeite mee dat ik niet zoveel zin heb in vrijen als vroeger. Dat zorgt soms voor spanningen in onze relatie.’
Samen: psychosociale problemen
Lichaam, emoties en omgeving bepalen samen je gezondheid. Dialyse kan de oorzaak zijn van psychosociale problemen, de verzamelnaam voor emotionele klachten en sociale problemen. We leggen je uit wat je kunt doen als je hier last van hebt.
Voor iedereen anders
Niet iedereen krijgt psychosociale problemen door dialyse, maar het komt regelmatig voor (lees ook het kader hieronder over drie emotionele fasen bij dialyse). Het is dan ook niet vreemd als je last van zulke klachten hebt. Maar hoeveel last je hebt, en wanneer, dat verschilt van persoon tot persoon.
Drie emotionele fasen bij dialyseUit onderzoek blijkt dat dialysepatiënten vaak drie fasen doorlopen. Elke fase kent eigen gevoelens en emoties. Dit zijn gemiddelden: zowel de gevoelens en emoties, de ernst als de duur van de fasen kunnen voor elke dialysepatiënt verschillen. In de eerste paar weken van de dialyse ervaren dialysepatiënten vaak gevoelens van angst en onzekerheid: over hun gezondheid, financiën, sociale status en de toekomst in het algemeen. In die periode klagen zij vaak over slecht slapen, depressie en zorgen over verlies van zelfstandigheid, werk, etc. Daarna volgt vaak een periode van frustratie en ontmoediging. Deze periode duurt gemiddeld 1 tot 3 maanden en kent veel verdriet, somberheid en uitputting. Patiënten komen vaak in deze fase terecht door een stressvolle gebeurtenis, bijvoorbeeld thuis of op het werk. Woede-uitbarstingen komen in deze fase regelmatig voor.
|
Na deze fase volgt vaak een lange periode van aanpassen aan de nieuwe situatie. Patiënten leren, vaak met vallen en opstaan, de beperkingen (gedeeltelijk) te accepteren die de dialyse met zich meebrengt. Ze leren vaak om dialyse als deel van hun leven te zien, niet als het leven zelf. Deze fasen kan gevoelens van tevredenheid en voldoening geven, maar ook depressieve gevoelens als het aanpassen (even) minder goed lukt.
Informatie voor naasten en jonge dialysepatiënten
Ben je een naaste van een nierpatiënt die dialyseert? Ook jij kunt te maken krijgen met psychosociale problemen.
Ben je jonger dan 18 jaar? Dan is er aparte informatie voor jou over rotgevoelens door de dialyse.
Zie je dit plaatje op deze infor
matiepagina's, klik er dan op om meer informatie te vinden over het betreffende onderwerp.